قالیشویی در گرمدره

با قالیشویی در گرمدره همراه باشید تا به بررسی سابقه قالیبافی در

نیشابور بپردازیم .

بررسی سوابق نساجی و قالیبافی در نیشابور توسط قالیشویی در گرمدره

آنچنانکه از بررسی های قالیشویی وزیر بر می آید ، مردم نیشابور

از قدیم الایام در صنایع بومی و سنتی بویژه نساجی و پارچه بافی از تبحر

خاصی برخوردار بوده اند. بر اساس مطالعات انجام شده قالیشویی در

گرمدره تاریخ شروع قالیبافی و گسترش آن درنیشابوربه سالهای پس از

جنگ دوم جهانی بازمی گردد در آن زمان در محل ساختمان فعلی دارایی

کاروانسرایی دایر بود که کارگاههایی برای بافت قالی در آن تاسیس گردید

و استادکاران ماهر از شهرهای مجاور نظیر سبزوار و کاشمر به نیشابور

دعوت شدند .

مطلب مرتبط/قالیشویی در جهان نما

فعالیت استاد کاران قالیبافی

ادامه فعالیت آنها طولی نکشید و پس از دو سه سال عملا رو به تعطیلی

نهادند . از این زمان استاد کارانی همچون حبیب الله فکور و حسین گلابتونی

فعالیت خود را آغاز کردند که بعنوان پیشکسوتان و بانیان قالیبافی معاصر در

نیشابور از آنها یاد می شود .

تحولات قالی نیشابور از دید قالیشویی در گرمدره

طبق تحقیقات قالیشویی در گرمدره تاریخ تحولات قالی معاصر نیشابور را

می توان به دو دوره کاملا متمایز تقسیم نمود .

دوره اول

این دوره از زمان شروع و گسترش قالیبافی آغاز و تا ابتدای دهه ۱۳۵۰

هجری شمسی ادامه دارد . استفاده از رنگهای گیاهی ، ابعاد بزرگ مانند

۱۲ و ۱۸ و حتی ۲۴ متری در کنار رجشمارهای بین ۳۰ و ۴۰ به همراه طرح

های خاص مشهد از ویژگی های عمده قالیهای نیشابور بود . استفاده از

طرح های افشان سراسری با استفاده از گلهای بزرگ شاه عباسی و

همچنین طرح های زیرخاکی از متدوال ترین طرح های قالی های این دوره

محسوب می گردد .

دوره دوم

از ابتدای سالهای دهه ۱۳۵۰ با توجه به درخواست خریداران و تغییر سلیقه

آنان ، موج تحول و تغییرات اساسی در قالیهای نیشابور آغاز شد که به نظر

قالیشویی در گرمدره عامل اصلی نزول کیفیت فرش این شهر گردید . کنار

نهادن نقشه های اصیل خراسان ، تقلید خام از طرح های کاشان و نایین و

ورامین (مینا خاکی)کاهش رجشمار فرشها به همراه به کارگیری از رنگهای

شیمیایی و خلاصه تولید قالیهای نامرغوب باعث نزول کیفیت فرشهای این

شهر گردید .

سایر ویژگی های قالی نیشابور

قالیشویی در گرمدره تمام ویژگی های قالی نیشابور را برایتان شرح می دهد :

چله کشی :

اغلب به سبک ترکی انجام می شود .

رجشمار :

اغلب قالیهای امروز نیشابور دارای رجشمار بین ۲۵ و حداکثر ۳۵ رج هستند اما در مواردی فرشهایی با رجشمار ریزتر دیده می شود .

شیرازه :

اغلب قالیهای نیشابور دارای شیرازه منفصل هستند .

پرداخت :

تمام قالیهای نیشابور پس از اتمام بافت پرداخت می شوند .

نوع دار :

عموما از نوع عمودی و ثابت هستند .

نوع گره :

ظاهرا از گره فارسی استفاده می شود . اما انواع گره های دیگر نظیر جفتی فارسی ، بی گره بافی و … در فرش نیشابور دیده می شود .

گلیم بافی :

همه قالیهای نیشابور دارای گلیم بافی فارسی می باشند .

نحوه پود کشی :

کلیه قالیهای نیشابور دو پود (دو پود ضخیم و نازک) می باشند . شیوه چند چین یک پود (حذف پود نازک) نیز در سالهای اخیر رواج زیادی یافته است .

ابعاد :

فرش نیشابور به ابعاد بزرگ نظیر ۶ و ۹ مترمربعی گرایش بیشتری دارد .

مهمترین مناطق قالیبافی حومه شیراز از دیدگاه قالیشویی در گرمدره

روستاهای گرینه ، درود ، باغ شن ، خروعلیا ، بزغان ،سیدآباد ،سرچاه

،معدن وسلیمانی ،اسحاق آباد و سلطان آباد از مهمترین مراکز قالیبافی

نیشابور هستند همچنین روستاهای بزرگ صفی آباد و بام نیز علیرغم قرار

گرفتن در حوزه شهرستان اسفراین ، از مراکز عمده تولید قالی نیشابوری به

شمار می روند .

استادان طراح و تولید کننده فرش در نیشابور

حسین گلابتونی ،حبیب الله فکور و غلامرضا مزدورکار مشهورترین

تولیدکنندگان قدیمی قالیهای نفیس و معروف نیشابور بوده اند . اما از نظر

طراح شهر نیشابور هیچ گاه دارای طراح ویژه ای نبوده و عمده طرحهای مورد

استفاده از شهرهای مجاور به ویژه مشهد تهیه می گردد .

در ادامه قالیشویی درگرمدره به بررسی سابقه قالی بافی در سبزوار می

پردازد .

سابقه قالیبافی در سبزوار از دید قالیشویی در گرمدره

تاریخ معاصر قالی بافی سبزوار بدون شک به سال های پس از ۱۳۰۰

شمسی بر می گردد . گفته می شود قالی بافی از خود شهر سبزوار آغاز

شد و پس از ۲۵ سال در روستاهای حومه آن رواج یافت . طبق تحقیقات

انجام شده توسط قالیشویی در گرمدره اولین بار قالیبافی توسط دو برادر

از اهالی آذربایجان و به روایتی توسط چند کارفرمای آذربایجانی در سبزوار

آغاز شد . قالیشویی در گرمدره سابقه ای حدود ۷۰ و حداکثر۹۰ سال

برای قالی امروز سبزوار در نظر گرفته است .

مهمترین مراکز قالیبافی سبزوار

مهمترین روستاهای فعال در قالی بافی امروز سبزوار عبارتند از : میج ،

البلاغ ، حسین آباد ، مهری شنی ، حصار سرخ ، چاه سوخته ، سنگرد ،

حسین آباد ، شامکان ، ده حسینی و افچنگ .

ویژگی های ظاهری قالی سبزوار

بررسی ویژگی های قالی سبزوار از دید قالیشویی در گرمدره :

طرح های مورد استفاده :

در سالهای قبل از دهه ی چهل ، طرح و نقش قالی های منطقه سبزوار

برگرفته از طرح و نقشهای متدوال استان به ویژه مشهد و نیشابور بوده است

. انواع طرح های لچک و ترنج شاه عباسی ، افشان و دسته گلی به همراه

طرح معروف زیر خاکی از مهمترین طرح های مورد استفاده در قالی های

قدیم و امروز سبزوار است . انواع طرح های نائین و همچنین طرح معروف مینا

خانی چند سالی است که مورد استفاده بافندگان سبزوار قرار می گیرد .

مواد اولیه مورد مصرف :

پشم و نخ پنبه به ترتیب برای پرز و تاروپود تنها مواد مصرفی در قالیهای امروز

سبزوار هستند . در برخی موارد مانند قالی های سبک نایین به طور محدود

از ابریشم برای رنگ سفید دور گل ها و بندها استفاده می شود .

ابعاد قالی :

ابعاد بزرگ مانند ۶ و ۹ و ۱۲ متر مربعی مهمترین ابعاد قالیهای قدیم و امروز

سبزوار هستند .

ویژگی های فنی بافت قالی سبزوار

قالیشویی در گرمدره ویژگی های فنی بافت قالی در سبزوار را به اختصار

شرح می دهد

رجشمار :

رجشمار قالی های قدیم و جدید سبزوار از ۲۵ تا ۳۵ رج متغیر است .

نوع گره :

گره مورد استفاده در این ناحیه اغلب ترکی است .

شیرازه بافی :

قالی های سبزوار پس از پایان بافت شیرازه می شوند .

پرداخت و روگیری :

قالی های سبزوار پس از پایان بافت پرداخت می شوند . اما در برخی موارد

بافندگان ماهر این عمل را در هنگام بافت انجام می دهند .

نوع دار قالی :

دستگاه های قالی بافی از نوع عمودی و ثابت هستند .

نوع چله کشی :

قالی های سبزوار به روش ترکی چله کشی می شوند .

گلیم بافی :

قالی های سبزوار به سبک فارسی گلیم بافی می شوند .

نحوه پود کشی :

قالی های کاشمر همگی از نوع دو پود می باشند و در حال حاضر گرایش به

شیوه لول باف دارند .

استادان طراح و تولید کننده قالی

حاج حسن صوفیان ، حاج حسن تقدسی ، شیخ چشمی ، حاج حسن

دادرس ، حسن فیض آبادی و حسین فیض آبادی ، از معروفترین تولید

کنندگان قالی قدیم و امروز سبزوار هستند . از لحاظ طراحی شهر سبزوار

هیچگاه دارای طرح معروفی نبوده و طرح های مورد نیاز عموما ازشهرهای

نیشابور ، مشهد و کاشمر تهیه شده است .